زندهگینامه
محمد شاه واصف باختری شاعر، نویسنده، مترجم، منتقد و پژوهشگر نامبُردار حوزة زبان و ادبیات فارسی، فرزند قاری محمدالله و بانو زینب در 24 حوت سال 1321 هجری خورشیدی در محلة گذر دربار شهر مزارشریف ولایت بلخ زاده شد. دورۀ ابتداییه را در لیسۀ باختر مزارشریف به فرجام رساند، صنوف دهم و یازدهم را در لیسۀ حبیبیه خواند و سند فراغت را در سال 1341 از لیسة باختر شهر مزارشریف به دست آورد.
واصف باختری در سال 1345 هجری خورشیدی از رشتۀ زبان و ادبیات دانشگاه کابل گواهینامة لیسانس گرفت و در همان سال در دیپارتمنت دری ریاست تألیف و ترجمة وزارت معارف کار را آغاز کرد.
در سال 1353 هجری خورشیدی برای تحصیلات عالی به امریکا رفت و در سال 1355 هجری خورشیدی پس از بهدستآوردن گواهینامة ماستری در رشتۀ تعلیم و تربیه از دانشگاه کولمبیا، به افغانستان برگشت و دوباره در ریاست تألیف و ترجمه تا سال 1357 به کار خود ادامه داد.
واصف باختری در میزان 1357 زندانی شد و در جدی سال 1358 از زندان رها شد و دو باره تا سال 1361 به حیث ویراستار در ریاست تألیف و ترجمة وزارت معارف به کارش ادامه داد.
از سال 1361 تا سال 1374 در اتحادیۀ نویسنده¬گان افغانستان در سمتهای سردبیر بخش شعر، مدیر مسؤول مجلۀ ژوندون و منشی دارالانشای اتحادیۀ نویسنده¬گان افغانستان کار کرد. او همچنان در طول این سالها در آموزشگاه اتحادیة نویسندهگان افغانستان تدریس میکرد.
واصف باختری سالها عضو گروه دبیران بنیاد فرهنگ افغانستان، عضو گروه رهبری کانون حکیم ناصر خسرو، عضو شورای مرکزی انجمن فرهنگی خوشحالخان و عضو هیئت رییسة اتحادیة ژورنالیستان افغانستان بوده است.
هفت عرس مولینا جلالالدین محمد و شش اجلاس عمومی کانون حکیم ناصر خسرو به ریاست او برگزار شده است و بیشتر اسناد اساسی، پیامها و آییننامههای انجمن نویسندهگان افغانستان را او نوشته و آییننامة بسا از کانونهای فرهنگی به وسیلة او نگارش یافتهاند.
از واصف باختری بیشتر از بیست عنوان کتاب در زمینههای سرایش و ترجمة شعر در اوزان کلاسیک، نیمایی و آزاد و مقالات فلسفی، پژوهش¬های ادبی و فلسفی، ترجمة شعر، ترجمة مقالات فلسفی و ادبی و صدها مقاله چاپ شده است.
واصف باختری به زبانهای انگلیسی و عربی تسلط داشت. مقالهها و شعرهای فراوانی را از انگلیسی به فارسی برگردان کرده و نیز شماری از شعرها و داستانهای فارسی را به انگلیسی ترجمه کرده است. شماری از شعرهای او به زبانهای انگلیسی، روسی، چکی و آلمانی نیز برگردان شدهاند.
واصف باختری دو بار ازدواج کرده است. از ازدواج نخست با نوریه سهرابی، سه دختر: منیژه باختری، نارون باختری و شهرزاد باختری و از ازدواج دوم با ثریا باختری، آتوسا باختری را دارد.
واصف باختری از سال 1375 تا سال 1380 در پاکستان و از سال 1380 تا سال 1402 در ایالت کلیفورنیای امریکا زندهگی میکرد و به تاریخ بیست و نهم سرطان سال 1402 مطابق بیستم جولای سال 2023 میلادی چشم از جهان فرو بست و به دیار جاودانهگان شتافت.
سالشمار زندهگی واصف باختری:
24 حوت 1321: تولد، مزارشریف
1332: سرایش نخستین غزلها: روزنامة بیدار، مزارشریف
1329 – 1338: ليسة باختر مزار شريف
1339 – 1340: ليسة حبیبیه، کابل
1341: سند فراغت از ليسة باختر، مزارشریف
1345: گواهینامة ليسانس از دانشکدة زبان و ادبيات دانشگاه کابل
1341 – 1346: ويراستار کتابهای درسی در ریاست تألیف و ترجمة وزارت تعليم و تربيه
1354: گواهينامة ماستری از بخش آموزش و پرورش، دانشگاه کولمبيا، نيويارک، امريکا
1354 – 1357: ويراستار کتابهای درسی در ریاست تألیف و ترجمة وزارت تعليم و تربيه
میزان 1357 – جدی 1358: زندان پلچرخی
1358 – 1362: ويراستار کتابهای درسی در ریاست تألیف و ترجمة وزارت تعليم و تربيه
1359 – 1366 عضو هیئت رییسة اتحادیة ژورنالیستان افغانستان
1359 – 1368: تدریس در آموزشگاه ادبی انجمن نویسندهگان افغانستان
1361 – 1369 منشی دارالانشای انجمن نویسندهگان افغانستان
1362 – 1363: مدیر مسؤول مجلة ژوندون، از انتشارات اتحادیة نویسندهگان افغانستان
1364 – 1375: دبير بخش شعر انجمن نويسندهگان افغانستان
1365 – 1375: رييس و بنيادگذار کانون دوستداران مولانا
1375 – 1380: پناهنده؛ پیشاور و اسلامآباد، پاکستان
1377 – 1379: مسؤول بخش تحقیق و ترجمه در مرکز تعاون افغانستان
1380 – 1402: پناهنده، کلیفورنیا، امریکا
29 سرطان 1402: وفات، کلیفورنیا، امریکا